Οι γνώσεις για τη ΔΕΠΥ στις γυναίκες αυτή τη στιγμή είναι υπερβολικά περιορισμένες καθώς λίγες έρευνες έχουν γίνει σε αυτό το πληθυσμό. Οι γυναίκες μόλις πρόσφατα άρχισαν να διαγιγνώσκονται και να υποβάλλονται σε θεραπεία για ΔΕΠΥ και σήμερα, τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε για αυτόν τον πληθυσμό βασίζονται στην κλινική εμπειρία των επαγγελματιών ψυχικής υγείας που έχουν εξειδικευτεί στη θεραπεία γυναικών.
Επιπτώσεις της ΔΕΠΥ στις γυναίκες
Η ΔΕΠΥ σε νεαρά κορίτσια συχνά παραβλέπεται, οι λόγοι για τους οποίους παραμένουν ασαφείς, και πολλές γυναίκες δεν διαγιγνώσκονται έως ότου να είναι ενήλικες. Συχνά, μια γυναίκα αναγνωρίζει τη ΔΕΠΥ σε αυτήν αφού ένα από τα παιδιά της λάβει διάγνωση. Καθώς μαθαίνει περισσότερα για τη ΔΕΠΥ, αρχίζει να βλέπει πολλά παρόμοια μοτίβα στον εαυτό της.
Ορισμένες γυναίκες αναζητούν θεραπεία για τη ΔΕΠΥ επειδή η ζωή τους είναι εκτός ελέγχου - τα οικονομικά τους μπορεί να βρίσκονται σε χάος, συχνά δεν διαχειρίζονται σωστά τα έγγραφα και τη τήρηση των αρχείων τους, μπορεί να αγωνίζονται ανεπιτυχώς για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας τους, και μπορεί να αισθάνονται ακόμη λιγότερο ικανές να ανταπεξέλθουν στη καθημερινότητα του σπιτιού όπως στην προετοιμασία γευμάτων, να βάζουν πλυντήριο και γενικότερης της διαχείρισης της ζωής τους. Άλλες γυναίκες είναι πιο επιτυχημένες στο να κρύβουν τη ΔΕΠΥ τους, αγωνίζονται γενναία για να ανταποκριθούν στις ολοένα και πιο δύσκολες απαιτήσεις, δουλεύοντας ακόμα και τη νύχτα και περνώντας τον ελεύθερο χρόνο τους προσπαθώντας να «οργανωθούν». Αλλά είτε η ζωή μιας γυναίκας είναι ξεκάθαρα χαώδης, είτε είναι σε θέση να κρύψει τους αγώνες της, συχνά περιγράφει τον εαυτό της ως ψυχολογικά καταβεβλημένη και εξαντλημένη.
Ενώ η έρευνα για τη ΔΕΠΥ στις γυναίκες εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με αυτήν των ενηλίκων αντρών, πολλοί κλινικοί γιατροί βρίσκουν σημαντικές ανησυχίες και συνυπάρχουσες διαταραχές σε γυναίκες με ΔΕΠΥ. Η καταναγκαστική διαταραχή υπερκατανάλωσης τροφής, η κατάχρηση αλκοόλ και η χρόνια στέρηση ύπνου μπορεί να υπάρχουν σε γυναίκες με ΔΕΠΥ.
Οι γυναίκες με ΔΕΠΥ συχνά αντιμετωπίζουν δυσφορία (δυσάρεστη διάθεση), μείζονα κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή, με ποσοστά καταθλιπτικών και αγχωδών διαταραχών παρόμοια με εκείνα των ανδρών με ΔΕΠΥ. Ωστόσο, οι γυναίκες με ΔΕΠΥ φαίνεται να αντιμετωπίζουν περισσότερο ψυχολογική δυσφορία και έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση σε σχέση με τους άντρες με ΔΕΠΥ.
Σε σύγκριση με τις γυναίκες χωρίς ΔΕΠΥ, οι γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ στην ενηλικίωση είναι πιο πιθανό να έχουν καταθλιπτικά συμπτώματα, είναι πιο αγχωμένες και ανήσυχες, έχουν περισσότερο εξωτερικό «τόπο ελέγχου» (δηλαδή την τάση να αποδίδουν την επιτυχία και τις δυσκολίες σε εξωτερικούς παράγοντες όπως η τύχη), έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και ασχολούνται περισσότερο με στρατηγικές αντιμετώπισης που είναι προσανατολισμένες στο συναίσθημα (χρησιμοποιώ μέτρα αυτοπροστασίας για να μειώσω το άγχος) σε σχέση με αυτές που είναι προσανατολισμένες στην δράση (αναλαμβάνω δράση για την επίλυση προβλημάτων).
Μελέτες δείχνουν ότι η ΔΕΠΥ σε ένα μέλος της οικογένειας προκαλεί άγχος σε ολόκληρη την οικογένεια. Ωστόσο, τα επίπεδα άγχους μπορεί να είναι υψηλότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες, επειδή φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη για το σπίτι και τα παιδιά. Επιπλέον, πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι σύζυγοι γυναικών με ΔΕΠΥ είναι λιγότερο ανεκτικοί στις εκδηλώσεις ΔΕΠΥ της συζύγου του από ότι οι σύζυγοι ανδρών με ΔΕΠΥ. Το χρόνιο άγχος επηρεάζει τις γυναίκες με ΔΕΠΥ, επηρεάζοντάς τις τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Οι γυναίκες που πάσχουν από χρόνιο στρες όπως αυτό που σχετίζεται με ΔΕΠΥ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ασθένειες που σχετίζονται με χρόνιο στρες όπως η ινομυαλγία.
Έτσι, καθίσταται ολοένα και πιο σαφές ότι η έλλειψη κατάλληλης αναγνώρισης και θεραπείας της ΔΕΠΥ στις γυναίκες αποτελεί σημαντικό ζήτημα για τη δημόσια υγεία.
Η πρόκληση της κατάλληλης θεραπείας
Η ΔΕΠΥ είναι μια κατάσταση που επηρεάζει πολλές πτυχές της διάθεσης, των γνωστικών ικανοτήτων, των συμπεριφορών και της καθημερινής ζωής. Μία αποτελεσματική θεραπεία για τη ΔΕΠΥ σε ενήλικες γυναίκες μπορεί να περιλαμβάνει μια πολυτροπική προσέγγιση που περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, διαχείριση του στρες, καθώς και καθοδήγηση για τη ΔΕΠΥ και / ή επαγγελματική οργάνωση.
Ακόμη και εκείνες οι γυναίκες που είναι αρκετά τυχερές για να λάβουν την ακριβή διάγνωση της ΔΕΠΥ συχνά αντιμετωπίζουν την πρόκληση να βρουν κάποιον επαγγελματία που μπορεί να προσφέρει την κατάλληλη θεραπεία. Υπάρχουν πολύ λίγοι γιατροί με εμπειρία στη θεραπεία ΔΕΠΥ ενηλίκων και ακόμη λιγότεροι που γνωρίζουν τα μοναδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με ΔΕΠΥ. Ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι γιατροί χρησιμοποιούν τυπικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Αν και αυτές οι προσεγγίσεις μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή πληροφοριών σχετικά με συναισθηματικά και διαπροσωπικά ζητήματα, δεν βοηθούν μια γυναίκα με ΔΕΠΥ να μάθει να διαχειρίζεται καλύτερα την διαταραχή της σε καθημερινή βάση ή να μαθαίνει στρατηγικές για να ζήσει μια πιο παραγωγική και ικανοποιητική ζωή.
Οι θεραπείες που εστιάζονται στην ΔΕΠΥ αναπτύσσονται για να αντιμετωπίσουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων όπως αυτοεκτίμηση, διαπροσωπικά και οικογενειακά ζητήματα, καθημερινές συνήθειες υγείας, καθημερινό επίπεδο άγχους και δεξιότητες διαχείρισης ζωής. Τέτοιες παρεμβάσεις συχνά αναφέρονται ως «νευρογνωστική ψυχοθεραπεία», η οποία συνδυάζει θεραπεία γνωστικής συμπεριφοράς με τεχνικές γνωστικής αποκατάστασης. Η θεραπεία γνωστικής συμπεριφοράς επικεντρώνεται στα ψυχολογικά ζητήματα της ΔΕΠΥ (για παράδειγμα, αυτοεκτίμηση, αυτο-αποδοχή, αυτο-ευθύνη), ενώ η γνωστική προσέγγιση αποκατάστασης εστιάζει στις δεξιότητες διαχείρισης της ζωής για τη βελτίωση των γνωστικών λειτουργιών (αναμνήσεις, συλλογισμός, κατανόηση, επίλυση προβλημάτων, αξιολόγηση, και χρήση κρίσης), εκμάθηση αντισταθμιστικών στρατηγικών και αναδιάρθρωση του περιβάλλοντος.
Διαχείριση φαρμάκων σε γυναίκες με ΔΕΠΥ
Τα προβλήματα της φαρμακευτικής αγωγής είναι συχνά πιο περίπλοκα για τις γυναίκες με ΔΕΠΥ από ό, τι για τους άνδρες. Οποιαδήποτε προσέγγιση φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνει υπόψη όλες τις πτυχές της ζωής της γυναίκας, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας των διαταραχών που συνυπάρχουν. Οι γυναίκες με ΔΕΠΥ είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από συνυπάρχον άγχος ή και κατάθλιψη, καθώς και από μια σειρά άλλων διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των μαθησιακών δυσκολιών. Δεδομένου ότι όταν υπάρχει μια διαταραχή η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών είναι πιο συχνή, όπως συμβαίνει και σε γυναίκες με ΔΕΠΥ, η οποία χρήση μπορεί να γίνεται από νεαρή ηλικία, έτσι είναι σημαντικό να υπάρχει ένα προσεκτικό ιστορικό που αφορά τη χρήση ουσιών.
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιπλέκεται περαιτέρω από τις διακυμάνσεις των ορμονών κατά τον εμμηνορροϊκό κύκλο αλλά και σε όλη τη διάρκεια της ζωής (π.χ. εφηβεία, περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση) με αύξηση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ κάθε φορά που πέφτουν τα επίπεδα των οιστρογόνων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντικατάσταση ορμονών μπορεί να χρειαστεί να ενσωματωθεί στη φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ.
Άλλες προσεγγίσεις θεραπείας
Οι γυναίκες με ΔΕΠΥ μπορούν να επωφεληθούν από μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες θεραπευτικές προσεγγίσεις:
1. Εκπαίδευση γονέων. Στις περισσότερες οικογένειες, ο κύριος γονέας είναι η μητέρα. Οι μητέρες αναμένεται να είναι υπεύθυνη για το νοικοκυριό και την οικογένεια - ρόλοι που απαιτούν εστίαση, οργάνωση και προγραμματισμό, καθώς και την ικανότητα να εκτελούν πολλές ευθύνες ταυτόχρονα. Η ΔΕΠΥ, ωστόσο, συνήθως παρεμβαίνει σε αυτές τις ικανότητες, καθιστώντας τη δουλειά της μητέρας πολύ πιο δύσκολη για τις γυναίκες με ΔΕΠΥ.
Επιπλέον, επειδή η ΔΕΠΥ είναι κληρονομική, μια γυναίκα με ΔΕΠΥ είναι πιο πιθανό να έχει παιδί με ΔΕΠΥ σε σχέση με μια γυναίκα χωρίς τη διαταραχή, αυξάνοντας περαιτέρω τις γονικές της προκλήσεις. Οι γυναίκες μπορεί να χρειάζονται εκπαίδευση στον τομέα της γονικής μέριμνας και της διαχείρισης των νοικοκυριών που απευθύνονται σε ενήλικες με ΔΕΠΥ. Τα τεκμηριωμένα προγράμματα διαχείρισης γονέων που βρέθηκαν να είναι αποτελεσματικά σε παιδιά με ΔΕΠΥ συνιστώνται επίσης για γονείς με ΔΕΠΥ. Ωστόσο, η έρευνα σχετικά με αυτές τις προσεγγίσεις γονικής κατάρτισης έδειξε ότι η εκπαίδευση γονέων μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική εάν η μητέρα έχει υψηλά επίπεδα συμπτωμάτων ΔΕΠΥ. Επομένως, μπορεί να είναι απαραίτητο να ενσωματωθούν στρατηγικές διαχείρισης ζωής ΔΕΠΥ ενηλίκων σε προγράμματα κατάρτισης γονέων για μητέρες με ΔΕΠΥ.
2. Ομαδική θεραπεία. Τα κοινωνικά προβλήματα για τις γυναίκες με ΔΕΠΥ αναπτύσσονται νωρίς και φαίνεται να αυξάνονται με την ηλικία. Οι γυναίκες με ΔΕΠΥ έχουν μεγαλύτερα προβλήματα αυτοεκτίμησης από ότι οι άνδρες με ΔΕΠΥ και συχνά νιώθουν ντροπή όταν συγκρίνονται με γυναίκες χωρίς ΔΕΠΥ. Επειδή πολλές γυναίκες με ΔΕΠΥ αισθάνονται ντροπή και απόρριψη, ομάδες ψυχοθεραπείας ειδικά σχεδιασμένες για γυναίκες με ΔΕΠΥ μπορούν να προσφέρουν μια θεραπευτική εμπειρία - ένα μέρος όπου μπορούν να αισθάνονται αποδεκτές από άλλες γυναίκες, ένα ασφαλές μέρος για να ξεκινήσουν το ταξίδι τους προς την αποδοχή του εαυτού τους και να μάθουν να διαχειρίζονται καλύτερα τη ζωή τους.
3. Καθοδήγηση για τη ΔΕΠΥ (coaching). Η καθοδήγηση για ΔΕΠΥ, ένα νέο επάγγελμα, που αναπτύχθηκε ως απάντηση στην ανάγκη ορισμένων ενηλίκων με ΔΕΠΥ για δομή, υποστήριξη και εστίαση. Η καθοδήγηση πραγματοποιείται συχνά μέσω τηλεφώνου ή e-mail.
4. Επαγγελματική οργάνωση. Καθώς οι σύγχρονες ζωές γίνονται όλο και πιο περίπλοκες, το επάγγελμα του διοργανωτή έχει αναπτυχθεί για να καλύψει τη ζήτηση. Οι γυναίκες με ΔΕΠΥ συνήθως παλεύουν με πολύ υψηλά επίπεδα αποδιοργάνωσης σε πολλούς τομείς της ζωής τους. Ορισμένες γυναίκες είναι σε θέση να διατηρήσουν την οργάνωση στην εργασία, αλλά σε βάρος ενός οργανωμένου σπιτιού. Για άλλους, η αποδιοργάνωση είναι ευρέως διαδεδομένη, γεγονός που αυξάνει τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της ΔΕΠΥ. Ένας επαγγελματίας διοργανωτής μπορεί να παρέχει πρακτική βοήθεια στην ταξινόμηση, την απόρριψη, την αρχειοθέτηση και την αποθήκευση αντικειμένων σε σπίτι ή γραφείο, βοηθώντας στη δημιουργία συστημάτων που είναι ευκολότερα στη συντήρηση.
5. Οδηγός/σύμβουλος καριέρας. Ακριβώς όπως οι γυναίκες με ΔΕΠΥ μπορεί να χρειάζονται συγκεκριμένη καθοδήγηση ως γονέας με ΔΕΠΥ, μπορούν επίσης να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό από τον οδηγό/σύμβουλο καριέρας, ο οποίος μπορεί να τους βοηθήσει να εκμεταλλευτούν τα δυνατά τους σημεία και να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο της ΔΕΠΥ στην απόδοση στο χώρο εργασίας τους. Πολλά επαγγέλματα και δουλειές γραφείου περιλαμβάνουν τα καθήκοντα και τις ευθύνες που είναι πιο απαιτητικές για ένα άτομο με ΔΕΠΥ, συμπεριλαμβανομένης της προσοχής στη λεπτομέρεια, του προγραμματισμού, της γραφειοκρατίας και της διατήρησης ενός οργανωμένου χώρου εργασίας. Μερικές φορές είναι απαραίτητη μια αλλαγή καριέρας ή εργασίας για να μειωθεί το έντονο καθημερινό άγχος που συχνά αντιμετωπίζουν στο χώρο εργασίας από τα περισσότερα άτομα με ΔΕΠΥ. Ένας οδηγός/σύμβουλος καριέρας που είναι εξοικειωμένος με την ΔΕΠΥ μπορεί να παρέχει πολύτιμη καθοδήγηση.
Τρόποι με τους οποίους οι γυναίκες με ΔΕΠΥ μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους
Είναι χρήσιμο για τις γυναίκες με ΔΕΠΥ να εργάζονται αρχικά με έναν επαγγελματία για να αναπτύξουν καλύτερες στρατηγικές διαχείρισης ζωής και άγχους. Ωστόσο, οι ακόλουθες στρατηγικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι, χωρίς την καθοδήγηση ενός θεραπευτή, προπονητή ή διοργανωτή για τη μείωση των επιπτώσεων της ΔΕΠΥ:
- Κατανοήστε και αποδεχτείτε τις προκλήσεις ΔΕΠΥ αντί να κρίνετε και να κατηγορήσετε τον εαυτό σας.
- Προσδιορίστε τις πηγές του στρες στην καθημερινή σας ζωή και κάντε συστηματικά αλλαγές στη ζωή για να μειώσετε το επίπεδο του στρες σας.
- Απλοποιήστε τη ζωή σας.
- Ζητήστε δομή και υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους σας.
- Λάβετε ειδικές συμβουλές για γονείς.
- Δημιουργήστε μια φιλική προς την ΔΕΠΥ οικογένεια που συνεργάζεται και υποστηρίζει ο ένας τον άλλον.
- Προγραμματίστε χρόνο για τον εαυτό σας σε καθημερινή βάση.
- Αναπτύξτε υγιείς συνήθειες αυτοφροντίδας, όπως επαρκή ύπνο και άσκηση και καλή διατροφή.
- Εστιάστε στα πράγματα που αγαπάτε.
Τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν διαφορετικές ανάγκες και προκλήσεις, ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το περιβάλλον τους. Μη διαγνωσμένη και χωρίς θεραπεία, η ΔΕΠΥ μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την εκπαίδευση.
Είναι σημαντικό οι γυναίκες με ΔΕΠΥ να λαμβάνουν μια σαφή διάγνωση που να αντιπροσωπεύει τόσο τα συμπτώματα όσο και άλλα σημαντικά ζητήματα που αφορούν τη λειτουργικότητα και τις δυσκολίες. Η ακριβής διάγνωση θα βοηθήσει στον προσδιορισμό κατάλληλης θεραπείας και στρατηγικών εξειδικευμένα για κάθε γυναίκα με ΔΕΠΥ.
Πηγή: https://chadd.org/for-adults/women-and-girls/
Μετάφραση: Μανώλη Ευγενία, ΠΕ71 δασκάλα ειδικής αγωγής
