Ο αυτισμός στις γυναίκες είναι παρεξηγημένος και συνήθως γίνεται λανθασμένη διάγνωση ή αγνοείται εντελώς παρουσία μιας συνυπάρχουσας πάθησης όπως της ΔΕΠΥ. Ακολουθεί μια επισκόπηση του πώς μπορεί να εμφανίζεται ο αυτισμός στις γυναίκες με ΔΕΠΥ, συνδυαστικά με διαγνωστικά ζητήματα και στρατηγικές για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης της κοινωνίας και το ιατρικό κατεστημένο.
Παραδοσιακά, η ΔΕΠΥ θεωρείται μια διαταραχή ενός ζωηρού αγοριού και οι ιατροί είναι πιθανό να μην εντοπίσουν συμπτώματα του απρόσεκτου τύπου της ΔΕΠΥ όταν δεν ενοχλεί τη λειτουργία της σχολικής τάξης ή στο σπίτι. Για τους λόγους αυτούς και πολλούς άλλους, μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει μια ακριβής διάγνωση της ΔΕΠΥ σε μια γυναίκα.
Επίσης, είναι εξίσου δύσκολο για μια αυτιστική γυναίκα να διαγνωστεί επίσημα με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ΔΑΦ).
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι λόγοι είναι παρεμφερείς: Οι γυναίκες κοινωνικοποιούνται για να καλύψουν τα αυτιστικά γνωρίσματα και ακόμα και στις περιπτώσεις στις οποίες δεν καταφέρνουν να κρύψουν τα σημάδια αυτισμού, ο αυτισμός γίνεται αντιληπτός από πολύ κόσμο ως μια αποκλειστικά ανδρική πάθηση. Όσο πιο μεγάλη είναι η ηλικία μιας αυτιστικής γυναίκας που δεν έχει διαγνωσθεί επίσημα, τόσο πιο πιθανό να αμφισβητηθεί μια διάγνωση με αυτισμό. Οι γυναίκες αυτές συχνά ακούν ότι παρά είναι «φυσιολογικές» όπως εγώ ή ότι η επιτυχία τους ήταν πολύ μεγάλη για να είναι αυτιστικές.
Οι πεποιθήσεις αυτές προκύπτουν από την παραπληροφόρηση, η οποία μπορεί να επηρεάσει ακόμα και τους πιο αναγνωρισμένους ψυχολόγους και επιστήμονες όταν πρόκειται για γυναίκες στο φάσμα του αυτισμού. Η παρουσία του αυτισμού στις ενήλικες γυναίκες ποικίλλει πολύ σε σχέση με αυτή των νέων αγοριών που βλέπουν συνήθως οι κλινικοί γιατροί. Έχοντας ως δεδομένο ότι τα υπάρχοντα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5 βασίζονται σε μελέτες κυρίως αγοριών και ανδρών, είναι σύνηθες για τις γυναίκες με τις ίδιες νευρολογικές μεταβολές να αποτελούν την εξαίρεση.
Ο Αυτισμός και η ΔΕΠΥ στις γυναίκες: Ομοιότητες και διαφορές
Οι γυναίκες με αυτισμό και οι γυναίκες με ΔΕΠΥ μπορεί να μοιράζονται τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
• Δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες
• Διαφορές στην επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων
• Κοινωνικές δυσκολίες
• Υψηλότερα ποσοστά μαθησιακών και συνυπαρχουσών διαταραχών
• Στερεοτυπίες (stimming) ή αλλιώς «Αυτοδιεγερτική συμπεριφορά» η οποία αναφέρεται σε κινήσεις ή θορύβους που κάνει ένας άνθρωπος περιστασιακά για να ηρεμήσει το νευρικό του σύστημα. Αυτές οι συχνά επαναλαμβανόμενες στερεοτυπίες αυτοδιεγείρουν τις αισθήσεις με έναν τρόπο προβλέψιμο και πολλοί άνθρωποι το κάνουν ενστικτωδώς ή υποσυνείδητα για να διαχειριστούν το άγχος τους.
Η ΔΕΠΥ διαγιγνώσκεται όταν μια ασθενής έχει συμπτώματα απροσεξίας, υπερκινητικότητας ή/και παρορμητικότητας. Για μια διάγνωση διαταραχής στο φάσμα του αυτισμού, ωστόσο, η ασθενής πρέπει να έχει επιπλέον σημαντική δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση ή στην επικοινωνία και ασυνήθιστα περιορισμένα ή επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφοράς ή ενδιαφέροντα. Στην πραγματικότητα, πολλά άτομα με αυτισμό έχουν ένα «ιδιαίτερο ενδιαφέρον» - ένα θέμα ή αντικείμενο στο οποίο έχουν επενδύσει σε έναν μεγάλο βαθμό και γνωρίζουν περισσότερα από τους άλλους ανθρώπους.
Τα άτομα με αυτισμό είναι επίσης περισσότερο πιθανό να εμφανίζουν δυσκολίες στην επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων, αδυναμία δημιουργίας ή διατήρησης της οπτικής επαφής και ένα κυριολεκτικό τρόπο σκέψης.
Πώς μπορώ να ξέρω αν έχω αυτισμό;
Εάν είστε μια ενήλικη γυναίκα και υποψιάζεστε ότι πάσχετε από μια διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού, δεν είστε η μόνη. Είναι σημαντικό να αξιολογηθούν οι συμπεριφορές σας λαμβάνοντας υπόψιν άλλες πιθανές διαγνώσεις. Παραδείγματος χάριν, εάν υπάρχει ήδη μια διάγνωση για ΔΕΠΥ, οι αδυναμίες στην εκτελεστική λειτουργία μπορούν να αποδοθούν σε αυτή τη διάγνωση. Συνεπώς, για να προσδιοριστεί εάν έχετε και ΔΑΦ απαιτείται μια ακόμα πιο προσεκτική ματιά στις συμπεριφορές εκείνες που συσχετίζονται με την κοινωνική επικοινωνία, την αναγκαιότητα ύπαρξης ρουτίνας, την αισθητηριακή ευαισθησία και τη σχέση λογικής/ κυριολεκτικής σκέψης.
Τα γνωρίσματα του αυτισμού μπορεί να μην είναι φανερά, ίσως σε έναν βαθμό λόγο της κοινωνικοποίησης σας, η οποία συχνά χαρακτηρίζει το γυναικείο φύλο, καθώς πολλές γυναίκες συχνά μαθαίνουν να κρύβουν τα αυτιστικά τους γνωρίσματα που διαφορετικά θα ενθάρρυναν μια διαγνωστική αξιολόγηση.
Παραδείγματα αποτελούν το κοινωνικό καμουφλάζ και η περίπτωση κατά την οποία κάποιος στο φάσμα του αυτισμού μιμείται σκόπιμα ή ακούσια τις κοινωνικές συμπεριφορές άλλων ανθρώπων για να καλύψει τα χαρακτηριστικά του αυτισμού του. Τα άτομα με αυτισμό συχνά χρησιμοποιούν αυτή τη στρατηγική αντιμετώπισης αφού βιώσουν αρνητικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις (κάνοντας το καμουφλάζ αντίδραση πλέον και όχι ένστικτο). Το κοινωνικό καμουφλάζ διαφέρει από την παραδοσιακή ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων καθώς το άτομο δεν έχει ενστικτώδη κατανόηση του γιατί υπάρχει ο κοινωνικός κανόνας.
Αυτισμός στις γυναίκες: Διαγνωστικά ζητήματα
Εάν αναζητάτε μια διάγνωση, να είστε προετοιμασμένες να αντιμετωπίσετε τον σκεπτικισμό – πιθανώς ακόμη και από τον γιατρό σας. Δυστυχώς, όποιος δεν κατανοεί το φάσμα μπορεί να έχει αμφιβολίες για μια φαινομενικά «φυσιολογική» ενήλικη γυναίκα που ζητά αξιολόγηση.
Για αυτό τον λόγο, κρίνεται απαραίτητο να συνεργαστείτε με κλινικούς γιατρούς που διαθέτουν εμπειρία στη διάγνωση του αυτισμού σε ενήλικες γυναίκες. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εάν γνωρίζουν τις οποιεσδήποτε υπάρχουσες διαγνώσεις, όπως τη ΔΕΠΥ, και έχουν προηγουμένως αξιολογήσει ή συμβουλεύσει άλλες γυναίκες. Παρόλο που η έρευνα για τον αυτισμό στις γυναίκες είναι περιορισμένη, η προηγούμενη εμπειρία μπορεί να διευκολύνει τους κλινικούς γιατρούς να αξιολογήσουν με ακρίβεια την πιθανότητα ύπαρξης αυτισμού.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν έμπειροι, μορφωμένοι ψυχολόγοι και ψυχίατροι και ένα από αυτά τα άτομα θα λάβει τις ανησυχίες και τις ερωτήσεις σας σοβαρά υπόψη. Πιθανότατα, ο κλινικός ιατρός θα αξιολογήσει την κατάσταση χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό των διαγνωστικών ερευνών και συνεντεύξεων με εσάς και με κάποιον που σας γνώριζε από όταν ήσασταν παιδί. Σε γενικές γραμμές, αυτός είναι ένας από τους γονείς σας, όμως θα μπορούσε να είναι επίσης, οποιοδήποτε άτομο σας παρατηρούσε συστηματικά πριν από την ηλικία των τεσσάρων ή πέντε ετών. Αφού ο ιατρός σας συλλέξει όλες τις πληροφορίες, θα σας ενημερώσει για τη διάγνωση.
Η αξιολόγηση μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε σημείο της ζωής σας αποφασίσετε. Λαμβάνοντας τη διάγνωσή σας είναι πιθανό να βελτιώσετε τις σχέσεις σας με την οικογένειά σας και τους φίλους σας.
Αυτισμός στις γυναίκες: Διευκολύνσεις και θεραπεία
Δεν υπάρχει ειδική φαρμακευτική αγωγή για τους ανθρώπους που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Οι πιο συχνές φαρμακοθεραπείες απευθύνονται στις συνοδές παθήσεις όπως είναι το άγχος, οι διαταραχές στη διάθεσης, η ΔΕΠΥ ή οι επιληπτικές κρίσεις.
Ωστόσο, σχεδόν όλα τα άτομα με αυτισμό ενθαρρύνονται να δοκιμάσουν τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT). Αυτή η ψυχοθεραπεία που βασίζεται στη συζήτηση μπορεί να βοηθήσει τους ενήλικες με αυτισμό να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν τους τρόπους με τους οποίους βιώνουν διαφορετικά τον κόσμο. Ένας θεραπευτής μπορεί να τους βοηθήσει να κατανοήσουν τους κοινωνικούς κανόνες ή να μάθουν πώς να υποστηρίζουν τον εαυτό τους σε ένα εργασιακό περιβάλλον.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ένας ενήλικας με αυτισμό μπορεί να επιλέξει ποιες καινούργιες δεξιότητες επιθυμεί να μάθει και ποιες προσωπικές ιδιαιτερότητες του θέλει να διατηρήσει ή να αλλάξει. Αντιθέτως, πολλά μικρά παιδιά που υποβάλλονται στη θεραπεία Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς (Applied Behavior Analysis) μαθαίνουν να συμπεριφέρονται «λιγότερο αυτιστικά», ενώ είναι πολύ μικρά ακόμη ώστε να αναλύσουν πώς η ύπαρξη τους στο φάσμα του αυτισμού επηρεάζει την αίσθηση του εαυτού τους.
Οι διευκολύνσεις για ανθρώπους με αυτισμό συμπεριλαμβάνουν τη δημιουργία χώρων που είναι φιλικοί προς τις αισθήσεις, την θέσπιση ξεκάθαρων κοινωνικών κανόνων και την ύπαρξη εκπαίδευσης για τον αυτισμό βασισμένη στην νευροποικιλομορφία που υπάρχει στην κοινότητα. Σε ένα εργασιακό περιβάλλον, μπορεί να υπάρξει η παροχή ενός συμβούλου για την εργασία ή η δυνατότητα για εργασία από το σπίτι.
Αυτισμός στις Γυναίκες: Καταρρίπτοντας Μύθους
Το ιατρικό κατεστημένο άργησε να αναπτύξει ένα ακριβές προφίλ για τον αυτισμό στις γυναίκες με χαμηλές ανάγκες υποστήριξης (Αντί να αποκαλείται ένα άτομο με αυτισμό «υψηλής λειτουργικότητας» ή «χαμηλής λειτουργικότητας», η χρήση των όρων: υψηλές, μεσαίες ή χαμηλές ανάγκες υποστήριξης είναι πιο ακριβής και διέπεται από σεβασμό). Κάποια που έχει υψηλές ανάγκες για υποστήριξη πιθανότατα χρειάζεται πολύ συχνή βοήθεια για την ολοκλήρωση των καθημερινών αναγκών και είναι απίθανο να μπορέσει να ζήσει ανεξάρτητη. Κάποια που έχει χαμηλές ανάγκες για υποστήριξη - αυτό που κάποτε ονομάστηκε σύνδρομο Άσπεργκερ – πιθανότατα απαιτεί λιγότερες προσαρμογές.
Παρότι οι γνώσεις μας για τον αυτισμό, ειδικά στις γυναίκες, αυξάνονται, άργησε να φτάσει στην επικρατούσα τάση. Για τον λόγο αυτόν, παραμένουν κοινοί μύθοι, οι οποίοι αναλύονται παρακάτω.
1. Η ΔΕΠΥ βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού. Όχι. Υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ των δύο. Η ΔΕΠΥ και ο αυτισμός είναι ξεχωριστές νευρολογικές οντότητες οι οποίες μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα και οι δύο στον ίδιο άνθρωπο. Οι επιστήμονες έχουν ισχυριστεί ότι οι δύο καταστάσεις έχουν μια σύνδεση από βιολογικής πλευράς, η οποία προκαλεί υψηλό ποσοστό συννοσηρότητας.
2. Τα άτομα με αυτισμό αισθάνονται ελάχιστη ή καθόλου ενσυναίσθηση. Αυτό είναι κατηγορηματικά αναληθές. Μερικά αυτιστικά άτομα αναφέρουν ότι αισθάνονται τα συναισθήματά τους ακόμα πιο έντονα από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Αυτό το στερεότυπο φαίνεται περισσότερο συνδεδεμένο με την λεπτή κοινωνική έκφραση που χρησιμοποιείται για τη μετάδοση του συναισθήματος/ της ενσυναίσθησης παρά με την πραγματική εμπειρία αυτής.
3. Μπορείτε να καταλάβετε αμέσως αν κάποιος έχει αυτισμό. Δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε αν κάποιος έχει αυτισμό απλά κοιτάζοντας - ή μιλώντας μαζί του. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να δεχτούν το γεγονός ότι κάποιος που δεν είναι προφανώς ανάπηρος θα μπορούσε να είναι στο φάσμα του αυτισμού. Συχνά μου λένε “μα δεν μοιάζεις αυτιστική!”
4. Οι άνθρωποι που είναι εξωστρεφείς δεν γίνεται να ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί έχει προκύψει αυτός ο μύθος όμως δεν είναι αλήθεια! Κάποιος μπορεί να έχει δυσκολίες με την κοινωνική επικοινωνία και να εξακολουθεί να απολαμβάνει την αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Το να είσαι φυσικά εξωστρεφής δεν αποκλείει τον αυτισμό.
Πηγή
Απόδοση: Ομάδα Εθελοντών - Φοιτητών ADHD Hellas
